تمامی گونه‌های گیاهی و جانوری، برای بقا به نوعی به سایر موجودات وابسته‌اند. زنجیره غذایی این ارتباط و انتقال انرژی میان موجودات زنده را نشان می‌دهد. در ادامه با تعریف، اجزا، انواع و تفاوت زنجیره غذایی با هرم غذایی آشنا می‌شویم.
زنجیره غذایی و شبکه غذایی چیست؟
زنجیره‌ی غذایی به معنای جریان مواد و انرژی در اکوسیستم است؛ موجودی خوراک موجودی دیگر می‌شود و این چرخه ادامه دارد. وقتی چندین زنجیره غذایی در هم تنیده شوند، «شبکه غذایی» شکل می‌گیرد.
مثال: علف → خرگوش → روباه → گرگ
اولین حلقه در زنجیره غذایی چیست؟
نقطه آغاز تمامی زنجیره‌های غذایی تولیدکنندگان هستند؛ موجوداتی مانند گیاهان و جلبک‌ها که با فرایند فتوسنتز انرژی تولید می‌کنند.
انواع تولیدکنندگان:
- گیاهان خشکی (درختان، علف‌ها، بوته‌ها)
- جلبک‌ها (سبز، قرمز و قهوه‌ای)
- فیتوپلانکتون‌ها (دیاتوم‌ها، سیانوباکتری‌ها)
انواع زنجیره غذایی
زنجیره‌های غذایی در سه دسته اصلی قرار می‌گیرند:
۱. زنجیره غذایی علف‌خواری
رایج‌ترین نوع زنجیره است و با تولیدکنندگان (گیاهان سبز) آغاز می‌شود و به شکارچیان برتر ختم می‌شود.
- علف (تولیدکننده)
- خرگوش (گیاه‌خوار، مصرف‌کننده اولیه)
- روباه (گوشت‌خوار، مصرف‌کننده ثانویه)
- گرگ (مصرف‌کننده ثالث)
۲. زنجیره غذایی لاشه‌خواری
از مواد آلی مرده شروع می‌شود و توسط پوده‌خواران و تجزیه‌کنندگان ادامه می‌یابد.
- برگ‌های مرده
- کرم خاکی (پوده‌خوار)
- پرنده‌ها (مصرف‌کننده ثانویه)
- شاهین (مصرف‌کننده ثالث)
۳. زنجیره غذایی انگلی
در این نوع، انگل‌ها از میزبان تغذیه می‌کنند بدون اینکه آن را نابود کنند.
- درخت (تولیدکننده)
- پرنده (مصرف‌کننده اولیه)
- شپش (انگل)
- قارچ (تجزیه‌کننده)
تفاوت زنجیره غذایی و هرم غذایی
زنجیره غذایی
- یک مسیر خطی از انتقال انرژی را نشان می‌دهد.
- با تولیدکنندگان شروع و به شکارچیان برتر ختم می‌شود.
- مثال: علف → خرگوش → روباه → گرگ
هرم غذایی
- سطوح تغذیه‌ای در اکوسیستم را نمایش می‌دهد.
- میزان انرژی، زیست‌توده یا تعداد جانداران را در هر سطح مشخص می‌کند.
- سه نوع اصلی: هرم انرژی، هرم زیست‌توده، هرم تعداد
نتیجه‌گیری
زنجیره غذایی اساس درک روابط میان موجودات زنده در طبیعت است. با شناخت آن می‌فهمیم که هر موجودی وابسته به دیگری است و جریان انرژی چگونه در اکوسیستم‌ها حرکت می‌کند. هرم غذایی نیز به ما کمک می‌کند میزان انرژی یا تعداد موجودات در هر سطح تغذیه‌ای را تحلیل کنیم.
سوالات متداول
زنجیره غذایی چیست و چه اجزایی دارد؟
زنجیره غذایی توالی انتقال انرژی از تولیدکنندگان به مصرف‌کنندگان و تجزیه‌کنندگان است.
تفاوت زنجیره غذایی و شبکه غذایی چیست؟
زنجیره غذایی یک مسیر خطی است؛ شبکه غذایی مجموعه‌ای از زنجیره‌های درهم‌تنیده است.
نقش تجزیه‌کنندگان در زنجیره غذایی چیست؟
آن‌ها مواد آلی مرده را تجزیه کرده و مواد مغذی را دوباره به خاک بازمی‌گردانند.
اگر یک حلقه از زنجیره غذایی حذف شود چه می‌شود؟
اختلال در کل اکوسیستم ایجاد می‌شود و جمعیت سایر موجودات افزایش یا کاهش غیرعادی پیدا می‌کند.
